Shumica e qytetarëve të BE-së kanë një pikëpamje pozitive për lëvizjen e lirë të fuqisë punëtore të BE-së, megjithëse vetëm një pakicë synon të përdorë këtë opsion. Njerëzit me nivele më të larta arsimore jetojnë dhe punojnë jashtë vendit më shumë se dy herë më shpesh se ata me nivele më të ulëta arsimore.
Me themelimin e Tregut të Vetëm Evropian në 1993, BE hoqi barrierat për tregtinë e mallrave dhe shërbimeve nëpër vende, por edhe për lëvizjen e lirë të punës, duke u dhënë qytetarëve të BE-së të drejtën për të punuar në të gjithë bllokun, një veprim që shpesh lavdërohet si një nga përfitimet kryesore të Bashkimit Evropian.
“Ka një vlerë të shtuar shumë të fortë për shoqërinë në mundësinë për të lëvizur lirshëm nga një vend në tjetrin”, tha për EURACTIV Cinzia Alcidi, drejtore kërkimore në Qendrën për Studime të Politikave Evropiane. “Të kesh mundësinë për të punuar jashtë shton mundësinë e gjetjes së një pune apo një pune më të mirë apo më të përshtatshme”, tha ajo.
Shumica e qytetarëve pajtohen me këtë pikëpamje pozitive për të drejtën për të punuar në të gjithë BE-në, megjithëse vetëm një pakicë e shfrytëzon këtë opsion ose synon ta bëjë këtë.
Në një sondazh të publikuar nga Komisioni Evropian në dhjetor 2022, 17% thanë se kishin jetuar në një vend tjetër të BE-së më parë ndërsa 18% thanë se parashikonin të punonin në një vend tjetër në të ardhmen.
Në të njëjtën kohë, 58% e qytetarëve të BE-së thonë se njerëzit që lëvizin ndërmjet vendeve të BE-së janë të mira për tregun e punës. Kjo sugjeron që mbështetja publike është rritur me kalimin e kohës pasi vetëm 45% ishin të këtij mendimi në vitin 2009.
Alcidi pajtohet se nga perspektiva e efikasitetit të tregut, liria e lëvizjes është qartësisht e dobishme. Për shembull, kur njerëzit nga vendet me norma më të larta papunësie janë në gjendje të lëvizin në vend që të mbeten të papunë në shtëpi, kjo i sjell përfitim si individit ashtu edhe shoqërisë në tërësi.
Shqetësimet për “ikjen e trurit”
Megjithatë, eksperti vuri në dukje edhe disa të meta. Veçanërisht, ekziston rreziku i “ikjes së trurit”, kur njerëzit me arsim të lartë që kanë përfituar nga arsimi universitar i financuar nga shteti i tyre, largohen. Kjo paraqet humbje të kapitalit njerëzor për atë vend.
Sipas të dhënave të anketës, ata me nivele më të larta arsimore kanë shumë më tepër gjasa të lëvizin nga një vend në tjetrin.
Mes atyre që kanë përfunduar arsimin në moshën 20 vjeç e lart, përqindja e atyre që kanë jetuar jashtë vendit (26%) është më shumë se dyfish se në mesin e atyre që kanë lënë shkollën deri në moshën 15 vjeç ose më herët (10%).
Një ndryshim edhe më i madh shfaqet kur bëhet fjalë për qëllimin për të punuar jashtë vendit në të ardhmen. Këtu, përqindja më e lartë vjen nga ata të anketuar që ende studiojnë sot dhe kështu ka gjasa të vazhdojnë arsimin e lartë. Më shumë se gjysma e tyre thonë se parashikojnë të punojnë jashtë vendit.
Për ekspertin kjo nuk është befasi.
“Në fakt është gjithmonë rasti që njerëzit me arritje të arsimit të lartë janë më të lëvizshëm, kështu që ky është një trend i përgjithshëm”, tha Alcidi. “Kjo, në përgjithësi, për faktin se njerëzit me arsim të lartë janë më të pajisur për të kapërcyer pengesat e lëvizjes në një vend tjetër, duke përfshirë edhe gjuhën”, shtoi ajo.
Por ka dallime midis migrimit për motive punësimi nga Evropa Lindore në vendet e Evropës Perëndimore dhe Jugore, vuri në dukje eksperti.
“Kur ishte zgjerimi lindor i BE-së, kishte flukse mjaft të mëdha nga lindja në perëndim, të cilat ishin mjaft të përgjithësuara, pra jo vetëm njerëzit me arsim të lartë”, tha Alcidi.
Kjo ishte në kontrast me migrimin për motive punësimi nga vendet e Evropës Jugore në Evropën Veriore, ku shumica e njerëzve me arsim të lartë u larguan dhe shqetësimet e ikjes së trurit ishin më të theksuara, veçanërisht pas krizës financiare.
Megjithatë, ky model ka ndryshuar me kalimin e kohës për shkak të përqindjes përgjithësisht në rritje të njerëzve me arsim të lartë, duke përfshirë Evropën Lindore, tha eksperti.
Së fundi, ka gjithashtu një ndryshim midis shteteve anëtare më të mëdha dhe më të vogla, vëren Alcidi. “Zakonisht, njerëzit që vijnë nga vendet e vogla janë më të lëvizshëm sesa njerëzit nga vendet më të mëdha”, tha ajo. “Në rastin e BE-së, kjo është në fakt mjaft e dukshme”.
Paga më e mirë dhe perspektiva për karrierë motivet kryesore për të shkuar jashtë vendit
Të pyetur për motivimet për të lëvizur jashtë vendit, 62% e të anketuarve thanë se do të merrnin një punë në një vend tjetër nëse fitonin më shumë se të ardhurat e tyre aktuale. Megjithatë, gjysma e tyre thanë se do t’u duhej të shihnin një pagë dy herë më të lartë se ajo aktuale ose edhe më shumë për të lëvizur jashtë vendit.
Në të njëjtën kohë, “diferencat e pagave nuk janë shtytësi i vetëm”, tha Alcidi. “Një nga shtytësit kryesorë mbetet ekzistenca e mundësive, por edhe ekzistenca e një karriere”. Për shembull, njerëzit që mendojnë se nuk mund të gjejnë mundësi karriere në vendin e tyre që përputhen me kompetencat e tyre, mund të kërkojnë punë jashtë vendit.
Megjithatë, shumica e atyre që mendojnë të punojnë jashtë vendit do të dëshironin të ktheheshin në vendin e tyre brenda pesë viteve, tregojnë të dhënat e sondazhit.
Ky është një lajm i mirë për vendet që tradicionalisht shohin më shumë njerëz që largohen, tha eksperti. Duke shkuar jashtë vendit për një ose dy vjet, punëtorët “mund të përmirësojnë aftësitë ose njohuritë e tyre dhe më pas kthehen. Kështu ata rikthejnë kapitalin njerëzor”.
“Në atë rast, në fakt është shumë e dobishme për vendin dërgues”, tha Alcidi.
